Λίτσας Ψαραύτη-Ποτέ μα ποτέ ξανά

Η Λίτσα Ψαραύτη είναι γνωστό ότι δραστηριοποιείται κυρίως στο χώρο του κοινωνικού εφηβικού μυθιστορήματος και προσεγγίζει σύγχρονα θέματα χωρίς να διστάζει να δείξει πλευρές της ζωής που είναι σκληρές. Ο ρεαλισμός που είναι ένα από τα βασικά της αφηγηματικά χαρακτηριστικά, δεν μπορεί να φορά μάσκα χαμόγελου, όταν με σαφή πρόθεση επιδιώκει η συγγραφέας όχι απλά να πληροφορήσει αλλά να αποκαλύψει όλες τις πτυχές της ζωής. Εξ άλλου αυτός είναι και ο στόχος του κοινωνικού μυθιστορήματος, να προετοιμάσει τον έφηβο αναγνώστης για την πραγματικότητα. Πύλη εισόδου στη ζωή είναι το κοινωνικό μυθιστόρημα. Στο βιβλίο με τίτλο Ποτέ μα ποτέ ξανά…., η Ψαραύτη ασχολείται με την οικονομική κρίση και τα ολέθρια αποτέλεσμά της όχι στην γενικότερη οικονομία αλλά σε μια συγκεκριμένη οικογένεια, η οποία ευημερούσε και το επίπεδο ζωής επέτρεπε τα δυο παιδιά της να πηγαίνουν σε ακριβό ιδιωτικό σχολείο, οι γονείς να απολαμβάνουν ταξίδια μακρινά, η μητέρα να αφιερώνει πολύ χρόνο σε φορείς και σωματεία για κοινωνικούς σκοπούς κ.α. Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη δια στόματος της κεντρικής ηρωίδας της Ήρας, η οποία στο πρώτο τέταρτο του βιβλίου λέει στον αναγνώστη: «…να μη βλέπω, να μην ακούω, να μη νιώθω τίποτα…». Και τι είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει μια 14χρονη έφηβη σε μια τέτοια δήλωση; Σε παλαιότερες εποχές όπου η λογοτεχνία ήθελε ένα παιδί αμέτοχο στο κοινωνικό γίγνεσθαι, στραμμένο μόνο στα δικά του ενδιαφέροντα , όπως σχολείο, φιλία και πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, η παραπάνω φράση θα είχε ως αιτία μια ερωτική απογοήτευση. Το σύγχρονο όμως μυθιστόρημα και ειδικά η Ψαραύτη κατασκευάζει μια εφηβεία που βρίσκεται στο κέντρο των γεγονότων, κοινωνικών και πολιτικών και που οι ήρωές του συμμετέχουν ως δρώντα και δεν μένουν απαθείς σε όσα γύρω τους συμβαίνουν. Το λουκέτο που μπήκε λόγω των εξελίξεων στο εργοστάσιο του πατέρα της Ήρας, είχε σαν αποτέλεσμα όχι μόνο την εγκατάλειψη της πλούσιας ζωής τους και της αναγκαστικής αλλαγής στον τρόπο ζωής, αλλά επίσης έφερε τη στροφή του πατέρα στο ποτό. Ο αλκοολισμός και τα καταστροφικά αποτελέσματα για το ίδιο το άτομο αλλά και για τον περίγυρο και την υπόλοιπη οικογένεια, αναδεικνύεται σε όλο του το μεγαλείο. Η Ψαραύτη μιλά χωρίς περιστροφές, δείχνει αντιδράσεις, συμπεριφορές, συναισθήματα… Παράλληλα στο μυθιστόρημα αναδεικνύεται, εξ ίσου δυναμικά, και ένα τρίτο θέμα, αυτό της διαχείρισης του facebook από τους έφηβους. Η Ήρα μέσα στην απόγνωση και τη μοναξιά που της δημιουργεί ο αλκοολικός πατέρας, η προσαρμογή στο σχολείο, η μητέρα που τώρα τρέχει στη δουλειά για να καταφέρουν να επιβιώσουν, ο μεγαλύτερος αδελφός που με τον φίλο του Μπάμπη, που φλερτάρει την Ήρα, έχει βρεθεί μπλεγμένος με νεοναζί και ξυλοκοπείται άγρια, οδηγείται στην ανταλλαγή μηνυμάτων με τον Jerry 7, κάποιον που γνωρίζει στο facebook. Είναι το μυστικό της που την κάνει σιγά σιγά να τον θεωρεί το μοναδικό άτομο που την καταλαβαίνει. Καθώς ο χρόνος κυλά με όλες τις δυσάρεστες εξελίξεις, έχει να αντιμετωπίσει και το φλερτ του Μπάμπη που της είναι πολύ ενοχλητικό και ο ίδιος ιδιαίτερα αντιπαθής. Τον έρωτα στο διαδίκτυο και τις επικινδυνότητές του, σκιαγραφεί η συγγραφέας και αφήνει να φανεί μέσα από τη φωνή και τα συναισθήματα της Ήρας, η απόγνωση στην οποία μπορεί να οδηγηθεί κάποιος. Είναι αυτή η απρόσμενα δυσάρεστη έκπληξη και εξέλιξη της γνωριμίας που θα την οδηγήσει στην απόπειρα αυτοκτονίας. Και θα είναι αυτό το γεγονός που θα αλλάξει την πορεία του πατέρα και τις σχέσεις στην οικογένεια. Το τέλος αισιόδοξο, που δείχνει την πρόθεση της συγγραφέα να μην απογοητεύσει τους έφηβους αναγνώστες της, αλλά να τους πείσει ότι η ζωή όσο σκληρή και να γίνεται κάποιες φορές, πάντα υπάρχουν τρόποι που όλα μπορούν να ξανακερδηθούν. Η Ψαραύτη με επιτυχία σκανάρει μια οικογένεια του σήμερα και τις ανησυχίες των εφήβων, τον σχολικό εκφοβισμό κ.α. Με στοιχεία έντονου διαλόγου και σφιχτή πλοκή, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον και βοηθά να «τρέχει» η ανάγνωση και ο αναγνώστης να μένει στις σελίδες του. (*)H Τασούλα Τσιλιμένη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας